فرصت های شغلی رشته هوش مصنوعی و زیر شاخه های آن
در این مطلب آموزشی قصد داریم شما را با فرصت های شغلی رشته هوش مصنوعی یا هوش ماشینی Artificial Intelligence و زیر شاخه های آن آشنا کنیم و وضعیت بازار کار، آینده کاری و میزان درآمد یک مهندس شاغل در این زمینه که چقدر است را برایتان روشن می کنیم.
هوش مصنوعی چیست؟
با رشته هوش مصنوعی آشنا شوید.
هوش مصنوعی با هوش انسانی چه تفاوتی دارد؟
شاخه های هوش مصنوعی به چه ترتیب است؟
بازار کار و فرصت های شغلی هوش مصنوعی چگونه است؟
آینده کاری هوش مصنوعی در ایران چگونه است؟
متخصصان هوش مصنوعی چقدر درآمد دارند؟
هوش مصنوعی چیست؟
هوش مصنوعی یا هوش ماشینی (Artificial Intelligence) به هوشی که یک ماشین Machine در شرایط مختلف از خود بروز می دهد، گفته می شود. در واقع می توان گفت که هوش مصنوعی، مطالعه روش هایی است برای تبدیل کامپیوتر به ماشینی که بتواند اعمال انجام شده توسط انسان را انجام دهد.
هوش مصنوعی یا AI فناوری و شاخه ای در علوم کامپیوتر است که به مطالعه و توسعه نرم افزار و دستگاه های هوشمند می پردازد. دانشمندان و مهندسان هوش مصنوعی، این رشته را با عبارت «مطالعه و طراحی عناصر هوشمند» توصیف می کنند که در آن یک عنصر یا عامل هوشمند سیستمی است که محیط را درک کرده و اقداماتی را برای حداکثر کردن احتمال موفقیت خود انجام می‌دهد. جان مک کارتی، مبدع این عبارت در سال ۱۹۵۵ آن را به شکل «علم و مهندسی ساخت دستگاه های هوشمند» تعریف کرده است.
آشنایی با رشته هوش مصنوعی
رشته هوش مصنوعی مبتنی بر این ادعاست که توانایی اصلی انسان یعنی “هوش” را می توان به گونه ای دقیق توصیف کرد که دستگاه ها هم قادر به شبیه سازی آن باشند. این ادعا مسائل فلسفی را درباره ماهیت ذهن و مشکل اخلاقی خلق موجودات مصنوعی دوباره زنده می کند که از دیرباز در اسطوره ها، افسانه ها و فلسفه به آنها پرداخته شده است. هوش مصنوعی همواره با خوش بینی همراه بوده اما شکست هایی را نیز تجربه کرده است. امروزه هوش مصنوعی به بخشی ضروری از صنعت فناوری و بسیاری از دشوارترین مسائل علوم کامپیوتر تبدیل شده است.
فلسفه هوش مصنوعی
بطور کلی فلسفه و ماهیت وجودی هوش به مفهوم جمع آوری اطلاعات، استقراء و تحلیل تجربیات به منظور رسیدن به دانش و یا ارائه تصمیم است. در واقع هوش به مفهوم به کارگیری تجربه به منظور حل مسائل دریافت شده تلقی می‌شود. هوش مصنوعی علم و مهندسی ایجاد ماشین هایی هوشمند با به کارگیری از کامپیوتر و الگوگیری از درک هوش انسانی و یا حیوانی و نهایتاً دستیابی به مکانیزم هوش مصنوعی در سطح هوش انسانی است.
مقایسه هوش مصنوعی با هوش انسانی
در مقایسه هوش مصنوعی با هوش انسانی می توان گفت که انسان قادر به مشاهده و تجزیه و تحلیل مسایل در جهت قضاوت و اخذ تصمیم است در حالی که هوش مصنوعی مبتنی بر قوانین و رویه هایی از قبل تعبیه شده بر روی کامپیوتر است. در نتیجه علی رغم وجود کامپیوترهای بسیار کارا و قوی در عصر حاضر ما هنوز قادر به پیاده کردن هوشی نزدیک به هوش انسان در ایجاد هوش های مصنوعی نبوده‌ایم.
بطور کلی، هوش مصنوعی را می توان از زوایای متفاوتی مورد بررسی و مطالعه قرار داد. ما بین هوش مصنوعی به عنوان یک هدف، هوش مصنوعی به عنوان یک رشته تحصیلی دانشگاهی و یا هوش مصنوعی به عنوان مجموعه فنون و راه کارهایی که توسط مراکز علمی مختلف و صنایع گوناگون تنظیم و توسعه یافته‌است باید تفاوت قائل بود.
شاخه های هوش مصنوعی
از مهم ترین شاخه های هوش مصنوعی می توان به یادگیری ماشین، پردازش زبان طبیعی، بینایی ماشین، روباتیک، شبکه عصبی، سیستم های خبره و الگوریتم ژنتیک اشاره نمود که در زیر به هر یک از آن ها شرح داده شده است.
1. یادگیری ماشین
یادگیری ماشین (Machine Learning) شاخه‌ای از هوش مصنوعی است که به مطالعه و ساخت سیستم هایی با قابلیت یادگیری از داده‌ها می پردازد. به طور مثال، به کمک سیستم یادگیری ماشین می توان یک سیستم مدیریت ایمیل را آموزش داد تا پیام های هرزنامه را از دیگر پیام ها تشخیص دهد. این سیستم پس از یادگیری می‌تواند به دسته بندی ایمیل های جدید به هرزنامه و غیر آن بپردازد.
2. پردازش زبان طبیعی
پردازش زبان طبیعی (Natural Language Processing) یکی از حوزه های علوم کامپیوتر، هوش مصنوعی و زبانشناسی است که به تعامل کامپیوتر و زیان انسان (طبیعی) می‌پردازد. از این منظر پردازش زبان طبیعی به حوزه تعامل انسان و کامپیوتر مربوط می شود. بسیاری از چالش های پردازش زبان طبیعی به درک زبان طبیعی مربوط می شود یعنی نوعی توانایی در کامپیوتر برای استخراج مفهوم ورودی زیان انسانی یا طبیعی ایجاد می شود.
3. بینایی ماشین
بینایی ماشین (Machine Vision) فناوری و روش های مورد استفاده برای بهبود شناسایی و تحلیل خودکار مبتنی بر تصویر در کاربرد هایی مانند بازرسی خودکار، کنترل روند و هدایت روبات در صنعت است. حوزه بینایی ماشین بسیار گسترده است. کاربرد اصلی بینایی ماشین در بازرسی خودکار و هدایت روبات های صنعتی است، همچنین برخی کاربردهای رایج بینایی ماشین در تضمین کیفیت، دسته‌بندی، کار با مواد، هدایت روبات ها و اندازه گیری نوری است.
4. روباتیک
روباتیک شاخه ای از فناوری است که به طراحی، ساخت، عملیات و کاربرد روبات ها و سیستم های کامپیوتری برای کنترل، فیدبک حسگرها و پردازش اطلاعات می‌پردازد. این فناوری ها با دستگاه های خودکاری سر و کار دارند که می توانند جانشین انسان در محیط ها یا روندهای تولیدی خطرناک شوند یا ظاهر، رفتار و درک انسانی را شبیه سازی کنند. بسیاری از روبات های امروزی از طبیعت الهام گرفته اند که به شاخه روباتیک ملهم از بیولوژی مربوط می شوند.
5. شبکه عصبی
شبکه عصبی (Neural Networks) مصنوعی گروهی از گره های به هم پیوسته، همانند شبکه عصبی گسترده در مغز است. در اینجا هر کدام از نودهای دایره شکل نشان دهنده یک عصب مصنوعی و فلش ها نشانگر اتصال از خروجی یک عصب به ورودی عصب دیگر هستند. در علوم کامپیوتر و رشته های مربوطه، شبکه های عصبی مصنوعی مدل هایی الهام گرفته شده از سیستم عصبی مرکزی حیوانات (به ویژه مغز) هستند که توانایی یادگیری دستگاه و تشخیص الگو را دارند.
6. سیستم های خبره
در هوش مصنوعی، یک سیستم خبره (Expert System) یک سیستم کامپیوتری است که توانایی تصمیم سازی یک انسان خبره را شبیه سازی می‌کند. سیستم های خبره برای حل مشکلات پیچیده از طریق استنتاج در دانش خبرگی همانند یک انسان خبره است نه پیروی از دستورالعمل های برنامه نویس، آن طور که در برنامه های معمولی است. اولین سیستم های خبره در دهه ۱۹۷۰ ایجاد شدند و در دهه ۱۹۸۰ توسعه یافتند. سیستم های خبره از اولین اشکال واقعا موفق نرم افزارهای هوش مصنوعی بودند.
7. الگوریتم ژنتیک
در شاخه هوش مصنوعی از رشته علوم کامپیوتر، یک الگوریتم ژنتیک (Genetic Algorithm) یک جست‌وجوی مکاشفه ای است که روند انتخاب طبیعی را شبیه سازی می کند. این کاشف که گاهی متامکاشفه نیز نامیده می شود، به صورت معمول برای ایجاد راه حل های مفید در مسائل بهینه سازی و جست و جو استفاده می شود. الگوریتم های ژنتیکی به طبقه‌ای بزرگ تر از الگوریتم های تکاملی (Evolutionary Algorithm) تعلق دارند که با استفاده از تکنیک های الهام گرفته از تکامل طبیعی، مانند ارث بری، جهش، انتخاب و عبور، راه حل هایی را برای مسائل بهینه سازی تولید می کنند.
بازار کار و فرصت های شغلی هوش مصنوعی
خوشبختانه بازار کار هوش مصنوعی در ایران در سالهای اخیر با استقبال خوبی رو به رو شده و شرکت های بسیاری در این چند سال در حوزه هوش مصنوعی فعالیت خود را آغاز نموده اند. همچنین با گسترش کسب و کارهای آنلاین و بیزینس های مبتنی بر داده در کشور، نیاز به استخراج داده و تفسیر داده ها بیشتر شده و در آینده نیز میزان این نیازمندی افزایش خواهد یافت. در مجموع به موازات توسعه هایی که در جهان در حیطه هوش مصنوعی اتفاق افتاده و نیاز به کارشناسان هوش مصنوعی نیز بیشتر گشته است در ایران نیز با کمی تاخیر، این احساس نیاز به متخصصین هوش مصنوعی در آینده بیشتر وجود خواهد داشت. فرصت های شغلی هوش مصنوعی در ایران بیشتر از اینی که الان هست خواهد شد ولی هم اکنون در حوزه های زیر به نیروی کارشناس بیشتری احتیاج می باشد.
برنامه نویس
مدیر وب سایت
طراح و تحلیل گر نرم افزار
طراحی و ساخت ابزارهای هوشمند
متخصص هوش مصنوعی در صنعت مانند طراحی ربات و دستگاه های هوشمند
کارشناس هوش مصنوعی در حوزه تشخیص گفتار تبدیل متن به گفتار و …
متخصص هوش مصنوعی در زمینه پردازش تصویر
مهندس هوش مصنوعی در زمینه پردازش متن جهت تولید دستیارهای هوشمند و چت بات ها و …
طراحی بازی ها
مدیر شبکه
مدیر امنیت اطلاعات
طراحی ربات ها
استخراج داده ها
آینده کاری هوش مصنوعی در ایران چگونه است؟
هوش مصنوعی به عنوان محرک اصلی تکنولوژی های نوین همچون رباتیک و اینترنت اشیا و بیگ دیتا می باشد که در آینده نزدیک بر روی اکثر فرصت های کاری تاثیرگذار خواهد بود. در ایران نیز این اثربخشی به شدت خواهد شد و تعداد آگهی های استخدامی متخصص هوش مصنوعی در سایت های کاریابی ایرانی به شدت افزایش خواهد یافت.
درآمد نجومی متخصصان هوش مصنوعی
متخصصان و طراحان سیستم های هوش مصنوعی از درآمد بسیار بالایی برخوردار بوده و دستمزد نجومی میگیرند که این عامل سبب شده است تا افراد بسیاری متقاضی کار در این فرصت شغلی باشند.
تا چند سال پیش اگر می خواستید بالاترین حقوق نصیب شما شود، چاره ای نداشتید جز اینکه مدیرعامل یا بانک دار باشید. یا این که چهره مشهوری در عرصه سرگرمی یا ورزش قهرمانی باشید. حالا اما یک گزینه دیگر هم به شغل های بسیار پر درآمد دنیا اضافه شده است که نیازی به داشتن مدرک دکترا از استنفورد و آکسفورد و هاروارد ندارد و حتی شما را از اخذ مدرک پرطمطراق MBA که این روزها خیلی روی بورس است، بی نیاز می کند!
متخصص هوش مصنوعی، علتش هم واضح است: این حوزه بسیار امروزی و مهم است و تعداد نیروی کار ماهر و موثر در آن هم چندان زیاد نیست. در واقع تقاضا بیش از عرضه است. شرکت های گوگل، فیسبوک، اپل، آمازون و بقیه همگی درحال ارائه دستمزدهای نجومی به دانشگاهیانی هستند که قادر به رهبری خلاقانه و کاریزماتیک تیم های فعال در حوزه هوش مصنوعی می باشند. شرکت های حسابداری و حسابرسی غول جهان که در لندن مستقر هستند مثل pwc نیز از هوش مصنوعی برای توسعه کسب و کار خود بهره می برند.
حتی فارغ التحصیلان تازه نفس دکترا در رشته هایی مثل یادگیری ماشینی (Machine Learning) و علوم دیتا سالانه می توانند بیش از ۳۰۰ هزار دلار درآمد داشته باشند. در واقع بحث توجه به هوش مصنوعی (AI: Artificial Intelligence) منحصر به صنعت فناوری نیست. بلکه بانک ها، خودروسازان، داروسازان و غیره هم به آ ن نیاز دارند و می خواهند آینده حضورشان در بازارها را با هوش مصنوعی تضمین کنند.
اینکه متخصصان هوش مصنوعی در شرکت های مختلف دنیا دقیقا چه کاری انجام می دهند روندی است که خیلی از شرکت ها تازه دارند با آن آشنا می شوند. ویشال چاترا، مدیرعامل پراولر در کمبریج انگلیس که استارت آپ در حوزه اتوماسیون است در این خصوص می گوید که ما متخصصان مورد نظرمان را استخدام کردیم. وقتی مشکلات آینده شرکت خود را به درستی شناسایی کرده باشید، فرد مناسب برای حل آن ها را هم باید به خدمت بگیرید.
مهم این است که تکنسین ها و ریاضی دان هایی نیز در تیم حاضر باشند تا مجموعه این مهارت ها به طراحی سیستم های هوش مصنوعی در خور شرکت در آینده بیانجامد. همان تحقیق شرکت المنت مونترال نشان می دهد که دولت ها و دانشگاه ها در سراسر دنیا نیاز دارند که بودجه بیشتری را صرف آموزش هوش مصنوعی در رشته های مختلف دانشگاهی کنند. تمام این افراد، قادر نخواهند بود رهبری سیستم های طراحی هوش مصنوعی را به عهده بگیرند . اما می توانند در سطوح مختلف در آینده در این تیم ها مشغول به کار شوند. چون در آینده هیچ حوزه ای باقی نخواهد ماند که به طراحی سیستم هوش مصنوعی نیاز نداشته باشد.
اما ظاهرا، بسیاری از شرکت های بزرگ دنیا آن قدر وقت و حوصله ندارند که چندین سال برای آموزش دیدن و سپس ورود نیروهای ماهر به بازار کار در حوزه هوش مصنوعی صبر کنند. اخبار حاکی از آن است که شرکت های بزرگ مثل اینتل و فیسبوک و گوگل در حال ایجاد برنامه های اموزش هوش مصنوعی به صورت داخلی در شرکت خودشان است. یعنی این شرکت ها دیگر نیازی به دانش امورختگان دانشگاهی در حوزه هوش مصنوعی نخواهند داشت. نمونه ای از فرصت های بورسیه دکترا دانشجویان بین المللی در رشته هوش مصنوعی در دانشگاه سلطنتی استکلهم (KTH) که یکی از برترین دانشگاه های جهان است.
چون خودشان این نیروها را اول تعلیم خواهند داد. حتی گوگل به شدت در این حوزه پیشرفته داشته و دارد روی یادگیری خودکار ماشینی کار می کند. به طوری که نوعی سیستم هوش مصنوعی خلق شود که خودش قادر به ایجاد سیستم هوش مصنوعی دیگری نیز باشد. توجه به پیشرفت سریع دنیا در حوزه هوش مصنوعی این نکته را نشان می دهد که راه آینده مشاغل پر درامد حتما از هوش مصنوعی میگذرد. همه همین را می خواهند. پس بیت کوین و کریپتو کارنسی و بلاک چین و صنعت نانو و آی تی را باید خیلی جدی تر از قبل گرفت.
