آیا هوش مصنوعی می‌تواند مردگان را به زندگی بازگرداند؟
آیا هوش مصنوعی می‌تواند با بازآفرینی صدا و رفتارهای عزیزان از دست رفته به ما کمک کند تا آنها را به یاد بیاوریم؟ کارشناسان فناوری و درمانگران اختلال سوگ، نسبت به دسترسی عمومی این فناوری در توییتر بحث‌هایی داشته‌اند.
«پراتیک دسای»، دانشمند علوم کامپیوتر از ایالات متحده، در توییتی نوشت: «سعی کنید به طور منظم از والدین، بزرگترها و عزیزان خود فیلم بگیرید.» این توییت از آن زمان تا کنون بیش از ۱۱ میلیون بار دیده شده است. او در ادامه نوشت: «با داده‌های متنی کافی، ترکیب صوتی و مدل‌های ویدئویی، ۱۰۰ درصد احتمال این مسئله وجود دارد که عزیزانتان بعد از ترک جسم فیزیکی‌شان بتوانند برای همیشه با شما زندگی کنند. شاید حتی تا پایان امسال هم بتوانیم شاهد اتفاق افتادن این پدیده باشیم.»
تعدادی از پاسخ‌دهندگان در این توییت دسای را مورد انتقاد قرار دادند و برخی آن را «ناسالم و ویرانگر» خواندند. بعضی از افراد هم به یکی از قسمت‌های ناراحت کننده سریال علمی تخیلی Black Mirror اشاره کردند که در آن یکی از شخصیت‌ها توسط هوش مصنوعی با دوست پسر مرده‌اش ارتباط برقرار می‌کرد.
دسای مدتی بعد به این انتقادات پاسخ داد و گفت که آن قسمت از سریال Black Mirror را دیده است. او در توییتی نوشت: «الان متوجه منظورتان شدم. این یک مسئله کاملا شخصی است. من صمیمانه عذرخواهی می‌کنم و متاسفم اگر احساسات کسی را جریحه‌دار کردم.»
همزمان با حضور پررنگ هوش مصنوعی در زندگی روزمره ما، کارشناسان هنوز هم درباره تاثیر آن بر اختلال سوگ نظرات متفاوتی دارند.
ممکن است کسی با استفاده از هوش مصنوعی به زندگی خود ادامه دهد؟
«ریچارد خوری»، رئیس انجمن هوش مصنوعی کانادا معتقد است که پیشرفت در فناوری هوش مصنوعی می‌تواند منجر به جعل هویت افراد بشود، اما هرگز کاملا مثل آنها نخواهد بود.
او در مصاحبه‌ای به سی تی وی نیوز گفت: «بازسازی افراد به خاطرات، تفکرات و شخصیت‌شان بستگی دارد، این مشکل هوش مصنوعی نیست، بلکه به مستندسازی آنها بر می‌گردد. از آنجایی که هوش مصنوعی باید توسط افراد آموزش داده شود و از این طریق برای پاسخ‌های خود داده جمع می‌کند، بازسازی شخصیت افراد از دست‌رفته تقریبا غیرممکن است.»
پیشرفته‌ترین فناوری هوش مصنوعی در حال حاضر قبل از پاسخ دادن به سوالات کاربران، اطلاعات مورد نیاز خود را از اینترنت می‌گیرد. این همان چیزی است که باعث نگرانی برخی درباره نادرست بودن این اطلاعات شده است، زیرا تشخیص مرز بین واقعیت و تخیل را غیرممکن می‌سازد.
طبق توییت دسای، یک فرد باید تک تک موارد و رفتارهای شخص مورد نظر خود را ضبط کند تا هوش مصنوعی بتواند آنها را تقلید کند. اما با این حال، آنچه که ما مستند می‌کنیم و آنچه که در واقع در ذهن‌مان می‌گذرد بسیار متفاوت است. چیزهای خیلی بیشتری از خاطرات و احساسات ما نسبت به آنها درباره ما انسان‌ها وجود دارد.
خوری افزود: «دسته‌بندی اطلاعات دریافتی چت‌بات‌ها در حال حاضر محدود است و پیشینه زندگی افراد در حال حاضر برای این تکنولوژی بسیار گسترده به حساب مي‌آيد. من نمی‌گویم که این اتفاق در آینده رخ نخواهد داد. اما در حال حاضر نمی‌توانیم انتظار خاصی نسبت به آن داشته باشیم.»
هوش مصنوعی نمی‌تواند به تنهایی «فکر» کند. تصمیمات آن در حال حاضر تنها بر اساس ورودی و آموزش‌های انسانی است. به همین دلیل است که خوری می‌گوید نزدیک‌ترین نسخه تولیدی هوش مصنوعی از افراد، تنها یک کپی سطحی است.
خوری در این باره گفت: «به نظر من روی آوردن به یک کپی دیجیتالی و چت کردن با شخصی که به تازگی از دست داده‌اید واقعا رفتار سالمی برای تسکین درد فقدان نیست.»
«آندریا وارنیک»، درمانگر اختلال سوگ از انتاریو، می‌گوید که استفاده از هوش مصنوعی در چنین فرایندی که بسیار شخصی و ظریف است ممکن است کار درستی نباشد.
او در مصاحبه‌ای به سی‌تی‌وی نیوز گفت: «روند سوگ، خطی نیست و برای بسیاری از افراد متفاوت است. در کار من بسیاری از افراد باید از لاک خودشان بیرون بیایند و به نوعی تسلیم این پروسه شوند. این کار هم به خودی خود روندی غیر قابل پیش‌بینی دارد.»
به گفته‌ی وارنیک، پذیرش فقدان به طور معمول شش مرحله دارد که باید طی شود. این مسیر شامل موارد زیر است:
- پذیرش فقدان
- واکنش نسبت به جدایی
- یادآوری تجربیات
- کنار گذاشتن وابستگی‌های قدیمی
- سازگاری مجدد با دنیای جدید بدون حضور فرد از دست رفته
- به کارگیری مجدد احساسات و عواطف
او افزود: «در روزهای اولیه، طیف گسترده‌ای از احساسات وجود دارد. خواه مرگ تازه اتفاق افتاده باشد یا مراجع به تازگی به پذیرش آن رسیده باشد. با این حال، بعد از کمرنگ شدن شوک اولیه، موج عواطف از این هم بیشتر می‌شود.»
وارنیک در درجه اول به افراد سوگوار پیشنهاد مشاوره می‌دهد. او درباره استفاده از هوش مصنوعی در این روند هنوز مطمئن نیست. وی در ادامه افزود: «من در آن واحد هم مجذوب هوش مصنوعی هستم و هم از آن می‌ترسم و در برخی از موارد هم نسبت به آن واقعا محتاط هستم. ما باید یادمان باشد که در حال حاضر در جامعه مرگ هراسی زندگی می‌کنیم که هیچ دانشی نسبت به غم و اندوه زندگی ندارد. مردم حتی در مراکز بهداشتی هم از کلمات مردن و مرگ استفاده نمی‌کنند و همه چیز در لفافه اتفاق می‌افتد.»
وی افزود: «استفاده از هوش مصنوعی می‌تواند منجر به مقابله ناسالم افراد با پروسه اندوه باشد. آنها در برخی موارد ممکن است به طور کلی از دست دادن عزیز خود را انکار کنند. هوش مصنوعی در نهایت به آنها این گمان را می‌دهد که واقعا کسی ار از دست نداده‌اند و می‌توانند ارتباط خود را با عزیزشان حفظ کنند.»
با این حال، «وارنیک» در این باره اضافه کرد که اگر این تکنولوژی درست مورد استفاده قرار بگیرد، واقعا می‌تواند باعث بهبود روش‌های درمان شود.
یکی از تکنیک‌های درمانی اختلال سوگواری تمرینی است که در آن فرد یک نامه‌ی دوطرفه می‌نویسد. یکی از طرف خودش و دیگری از طرف شخص درگذشته. وارنیک معتقد است که هوش مصنوعی می‌تواند این پروسه را پیش ببرد. او گفت: «بعضی از افراد واقعا از این مسئله استقبال می‌کنند که شخص از دست رفته‌شان هنوز هم می‌تواند بشنود، احساس کند و چیزی را دریافت کند که از جانب آنها نوشته شده است.»
هوش مصنوعی برای افراد در حال مرگ هم می‌تواند به عنوان یک ابزار حافظه عمل کند که می‌تواند تصاویر و پیام‌های اطرافشان را برای آینده جمع کند.
وارنیک گفت: «من فکر می‌کنم قطعا پتانسیل این کار وجود دارد. اما چیزی که ما باید از آن مطمئن شویم این است که روند سوگواری افراد دچار مشکل نشود. هوش مصنوعی در حال حاضر پتانسیل این را دارد که به بخشی از فرآیند سوگواری تبدیل شود، در صورتی که به مردم پرداختن به غم و اندوه را بقبولاند. سخت‌ترین بخش درمان در حال حاضر متقاعد کردن آنها برای انجام این کار است. من زمان زیادی را صرف تشویق افراد به درک این موضوع می‌کنم. آنها در نهایت باید بپذیرند که این کار به هضم کردن اندوه‌شان کمک خواهد کرد.»
